Inleiding

 

Invloed op de wereld

 

Zoroastrisme

Zoroastrisme, of Zoroastrianisme, is een van de oudste religies die gelooft in één god. Het begon in het oude Perzië, rond de zesde eeuw voor Christus, en is gebaseerd op de ideeën van de profeet Zoroaster, ook wel Zarathustra genoemd. Deze religie gaat vooral over de strijd tussen goed en kwaad, waarbij Ahura Mazda de hoogste god is die het goede vertegenwoordigt. In het Zoroastrisme zijn waarheid, rechtvaardigheid en vrije wil heel belangrijk. Gelovigen denken dat iedereen de keuze heeft om het goede of het kwade pad te volgen. Zoroastrisme heeft niet alleen invloed gehad op religie, maar ook op de cultuur en samenleving in Perzië en daarbuiten. Rituelen zoals het verzorgen van het heilige vuur en het vieren van feesten zoals Nowruz zijn belangrijke tradities binnen het Zoroastrisme. Deze gebruiken bestaan nog steeds, ook al zijn er minder volgelingen.

 

Invloed op de Wereld

Het Zoroastrisme of Mazdeïsme is een religie welke oorspronkelijk afkomstig is uit Perzië. Tegenwoordig vormen Zoroastriërs een kleine minderheid in Iran en ook in Azerbeidzjan, India, Koerdische gebieden van Irak en Turkije. Volgens schattingen zijn er wereldwijd 2,6 miljoen Zoroastriërs geweest. Op haar hoogtepunt werd het Zoroastrisme één van de invloedrijkste religies ter wereld Het was duizend jaar lang de officiële religie van Perzië. In het zuiden van Iran, onder andere naar de stad Yazd, wonen nog veel Zoroastriërs. Tegenwoordig is het één van de kleinste religies ter wereld. Naar schatting zijn er nog ongeveer 170.000 volgelingen (2008). De oorsprong ligt in Perzië. Nog actief in landen als Iran, India, Irak en Turkije.

 

 

Stichter uit Afghanistan

De stichter van het Zoroastrisme is de priester en dichter Zoroaster, die ergens rond de tiende eeuw voor Chr. moet hebben geleefd in Afghanistan. Later werd hij erkend als profeet.

 

 

Herder en profeet

Zarathustra, Zarathoestra of Zoroaster genoemd, was een priester en herder die leefde op het platteland. Rond zijn twintigste jaar kwam Zarathustra in een crisis en ging ronddwalen. Na tien jaar kreeg hij, gezeten aan de oevers van de Oxus, een visioen van de god Ahura Mazda. Zoroaster protesteerde tegen religieuze kenmerken in zijn tijd. Hij verwierp de krijgerscultuur, de offerande van stieren en het gebruik van drugs ten behoeve van spirituele extases. Daarmee ondermijnde hij de gevestigde orde. 

 

'Zoroaster was een priester en herder die een Openbaring kreeg van de god Ahura Mazda'

Zoroaster kreeg aan de Oevers van de rivier de Oxus een openbaring

 

Ahura Mazda

Ahura Mazda of Ahoera Mazda is de naam van de belangrijkste godheid in het Zoroastrisme. Het betekent onder andere ook de ongeschapen Schepper oftewel een synoniem voor God. Tegenover Ahura Mazda stond een slechte God die verantwoordelijk was voor al het kwaad in de wereld. Dit was Angra Mainyu, wat zoiets betekent als verwoestende kracht. Hij wordt ook geassocieerd met de dood.

 

'Ahura Mazda staat voor de goede god en schepper, en Angra Mainyu als de slechte god van het Kwaad'

 

 

Goed en kwaad

Van oorsprong aanbad men één God in het Zoroastrisme namelijk Ahrura Mazda: de 'Wijze Heer'. Hij was de vader van twee tweelinggeesten Spenta Mainyu genaamd, hetgeen betekent 'Welwillende Geest' en Angra Mainyu, hetgeen staat voor 'Vijandige Geest'. Deze twee geesten staan voor het goede en het kwade. Daarom heeft de mens dezelfde keuze voor goed en kwaad. Zoroastrisme is daarom dualistisch: goed of kwaad. Twee krachten, licht en duister, die strijden in het universum en twee krachten die strijden in de geest van de mens. Waar Ahuramazda in de Hemel verblijft, is Angra Mainyu in de Hel.

 

'Vier elementen spelen een rol. Namelijk aarde, lucht, water en met name vuur'  

   

 

De openbaring van Zoroaster

Toen Zoroaster dertig jaar was, kreeg hij een openbaring van God over God en de Amesha Spentas. Deze openbaring zei dat er één God is die al het goede geschapen heeft. Deze God had verschillende kenmerken, die we goed kennen van andere monotheïstische religies:

 

• God is overal
• God weet alles
• God kan alles
• God is de schepper van het leven
• God is onmogelijk voor mensen om te benaderen en zelfs maar te begrijpen
• God is onveranderlijk
• God is de bron van al het goede

Zoroaster wordt door de aanhangers van het Zoroastrianisme gezien als een profeet. Ze aanbidden hem niet, maar ze geloven wel dat ze dichterbij God kunnen komen door zijn leringen na te volgen. Op die manier behandelen ze namelijk het pad van waarheid en rechtvaardigheid (asha).

 

 

Amesha Spentas in het Zoroastrianisme

In de visie van Zoroaster zijn ook vijf andere goddelijke wezens. Dit zijn de Amesha Spentas, die Heilige Onsterfelijken. Zij worden gezien als de zonnestralen van God. Net als zonnestralen komen van de zon, maar niet de zon zelf zijn zo komen de Amesha Spentas wel van God, maar zijn ze niet God. Je zou ze eigenlijk kunnen beschouwen als middelen van God waarmee Hij de wereld kan controleren.

 

 

De Heilige Onsterfelijken

 

• Goede gedachten en goed doel. (Vohu Manah)
• Waarheid en rechtvaardigheid. (Asha Vahishta)
• Heilige aanbidding, sereniteit en vriendelijkheid. (Spenta Ameraiti)
• Macht en rechtvaardig bestuur. (Khashathra Vairya)
• Genezing en gezondheid. (Hauravatat)
• Lang leven en onsterfelijkheid. (Ameretat)

 

'De volgelingen van Zoroaster geloven dat je God kan leren kennen door de Amesha Spentas te doorgronden'

 

 

Geschiedenis 

Cyrus de Grote maakt het Zoroastrisme tot staatsreligie van het Perzische Rijk na zijn tochten in het gebied van de Meden. Dit bleef zo, met onderbrekingen, tot de verspreiding van de Islam in de zevende eeuw. De Zoroasters die zich niet tot de Islam bekeerden werden Gabar genoemd. De Gabar, een verbastering van het Arabische kāfir, wat 'ongelovige' betekent, werden als tweederangsburgers beschouwd. Alhoewel ze wat tolerantie kochten doordat ze belasting betaalden, mochten ze geen paard rijden of wapens dragen en moesten voorgeschreven kledij dragen. Ze verspreidden zich ook over de oostkust van Afrika.

 

Perzië, Iraans monument

 

Verspreiding

Door de Islamitische vervolging verlieten sommige Parsi's Iran en gingen op zoek naar nieuwe plaatsen waar ze hun religie en rituelen konden uitoefenen. Sommigen kwamen terecht in India. De koning stond daar toe om te blijven en daar vormde zich de eerste groep wat momenteel bekend staat als de Parsi gemeenschap. Dit is de meest herkenbare groep die het Zoroastrisme van Perzië blijft praktiseren. Parsi betekent 'Perzisch'. 

 

'Parsi betekent Perzisch'

 

 

Twee groepen

Het Zoroastrisme valt uiteen in twee groepen: de Iraniërs en de Parsis. De laatst groep ontstond in de tiende eeuw toen een hele groep Zoroastriërs naar India vluchtten. Zij vestigden zich in Gujarat waar ze vasthielden aan hun geloof. Door de afstand tussen hen en de Iraniërs zijn er wat verschillen in het Zoroastrisme getreden, maar globaal genomen is het geloof hetzelfde gebleven.

 

Een Perzische priester

 

De wijzen uit het Oosten

De Wijzen uit het Oosten staan bekend als de bekendste Zoroastristen, omdat zij de enigen waren die het Kind Jezus bezochten om Hem te aanbidden vlak na Zijn geboorte zoals is vermeld in het Matteüs evangelie van de Bijbel. Deze wijzen worden wel genoemd 'de Magi'.

 

'De Wijzen uit het Oosten worden de Magi genoemd'

 

 

Heilige Boek

De leer van Zoroaster is samengevat in het Heilige boek van het Zoroastrisme, de Avesta. De naam Zoroaster is een Griekse vorm van het woord Zarathoestra. Het gaat vooral over de openbaringen van Zoroaster. Het Boek bestaat uit twee delen: de oude en de jonge Avesta. De jonge zijn vooral commentaren op de oude.

 

 

Goede woorden, goede daden en goede gedachten

Deze leer van Zoroaster wordt gekarakteriseerd door een sterk dualisme tussen goed en kwaad. De mens is ingeklemd tussen twee tegengestelde machten: Ahoera Mazda hetgeen staat voor Verlichtende Wijsheid en Ahriman de destructieve Geest en dient in de eeuwige strijd tussen beide de kant van het goede te kiezen. Deze ethische keuze wordt samengevat in drie pijlers: Goede woorden, goede daden en goede gedachten.

 

 

Twee Hoofdstukken

De Avesta bestaat uit twee hoofdstukken: het oudere deel bevat de 'gathas', zeventien hymnen waarvan men denkt dat deze zijn gecomponeerd door Zoroaster zelf en het tweede deel is 'het nieuwere deel welke een toelichting geeft op het oudere deel van de Avesta'. Dit deel bevat ook mythen, verhalen en instructies met betrekking tot bepaalde rituelen.

 

 

Richtlijnen en Afbeeldingen

Het Zoroastrisme geeft weinig richtlijnen aan zijn volgelingen. Ook is het een religie zonder veel afbeeldingen. Zoroastristen hoeven niet op vastgestelde manieren te vieren. De herder en profeet Ahura Mazda wordt aanbeden en geëerd en men voert rituele reinigingen uit, wat het verlangen symboliseert om het kwaad te overwinnen.

 

 

Volgelingen in het Zoroastrisme

Als volgeling van Zoroaster geloof je dat je geschapen bent door Ahuramazda en word je geacht om het juiste pad te volgen. Hoewel je een schepsel bent, word je niet gezien als onderdaan van God maar als helper van God. Je moet God helpen om zijn schepping zuiver te houden. Centraal staan hierin de goede gedachten, goede woorden en goede daden.

 

'Juiste pad door goede gedachten, woorden en gedachten'

 

 

Navjote

Vanaf zevenjarige leeftijd kan men volledig deel gaan uitmaken van de geloofsgemeenschap. De ceremonie die dan plaatsvindt noemt men Navjote. Tijdens deze ceremonie krijgt het jongen of meisje een shirt (sudreh) en koord (kusti). Deze kleren ziet men als heilig en zijn onderscheidend voor de volgelingen van Zoroaster. Tijdens rituelen wikkelt men de kusti drie keer om de sudreh om zich te herinneren aan de drie taken.

 

 

Bidden

Gelovigen mogen zelf weten wanneer ze bidden, maar voorgeschreven zijn vijf gebeden per dag. Gemeenschappelijk gebed vindt plaats tijdens de seizoensfeesten.

 

 

Reinheid

Voor of tijdens het opzeggen van gebeden wast men zich meestal om zo rein mogelijk te zijn. Smerige dingen worden gezien als afkomstig van Angra Mainyu en worden daarom zoveel mogelijk vermeden. Gebeden zegt men op in de richting van de opkomende zon of in de richting van een vuur of een andere bron van licht. 

 

 

Ethiek

Ethiek is belangrijk. Streven om goed te leven in de vorm van goede gedachten, goede woorden en goede daden is het belangrijkst in het Zoroastrisme. 

 

 

Vuur

Vuur is een belangrijk element in de Zoroastrische rituelen. Zoroastristen worden soms aangezien voor vuuraanbidders. Het vuur vertegenwoordigt het licht en de wijsheid van de god Ahura Mazda.

 

'Vuur is een belangrijk onderdeel in het Zoroastrisme'

 

 

Respect 

Zoroastriërs respecteren het vuur als het symbool voor Ahura Mazda, maar vereren en aanbidden het niet. Daarom is het predicaat vuuraanbidders niet correct.

 

 

Vuurtempels

Zoroastriërs komen samen in zogenaamde vuurtempels, waar altijd een vuur brandt. Er zijn drie gradaties van heilig vuur. Het heiligste vuur, het Atash Behram, is samengesteld uit verschillend vuurbronnen, waaronder zelfs bliksem. Er zijn acht tempels in India en één in Iran met dit heiligste vuur. Alleen priesters mogen bij dit vuur komen. Priesters preken niet, maar zijn alleen bezig met het brandend houden van het vuur. Zoroastriërs brengen regelmatig offers in de vorm van brandstoffen.

 

 

Veranderingen 

In de loop van de eeuwen heeft de religie grote veranderingen ondergaan. Hoewel in oorsprong monotheïstisch, zijn in latere tijden de oude goden van de Perzen een grotere rol gaan spelen als engel of Amshapand. De energie van de Schepper wordt in het Zoroastrisme weergegeven door Zonlicht en Vuur. Zoroastrische gebouwen worden daarom ook Vuurtempels genoemd.

 

Parsi gemeenschap

In de tiende eeuw kwam er een intensivering van de vervolging van niet-moslims en zagen velen zich genoodzaakt uit te wijken naar India, waar tot op de huidige dag de Parsi dit geloof aanhangen. De stichters van de Parsi-gemeenschap in India verlieten de Perzische Golf in het jaar 917.

 

 

Kleding

De Parsi’s dragen bij gebed vaak witte kleding en hebben een koord om hun middel.

 

De Dood

Bijzonder is de manier waarop men met de doden om gaat. Als een persoon dood gaat wordt het lichaam onrein. De dood is het werk van het kwaad. Omdat de aarde zuiver is geldt het als een ontheiliging wanneer de aarde wordt bevuild door een rottend lijk of de as van een crematie. Daarom worden deze lijken in speciaal gebouwde 'Torens van Stilte' gelegd, zodat de gieren hun werk kunnen doen. In de stad Mumbai is hier een speciaal park voor gebouwd. 

 

 

Luchtbegrafenis

Luchtbegrafenis, ook wel hemelbegrafenis genoemd, is een type lijkbezorging dat in Azië en Noord Amerika voorkomt. Hiermee wordt de overledene aan dieren, met name aan vogels als gieren gegeven. Letterlijk gezien is het woord begrafenis onjuist. 

 

'De overledene wordt aan de gieren gegeven d.m.v. een luchtbegrafenis'

 

 

Leven na de Dood

In het Zoroastrisme is er leven na de dood. Je moet steeds je geest in dit leven of in het volgende leven verbeteren voordat je bij Ahura Mazda kan uitkomen.

 

Invloed op zakenleven en industrie

Het Parsisme is een modern afgeleide vorm van het Zoroastrisme en is te vinden in het westen gelegen Indiase stad Mumbai. (Bombay). Hier wonen ongeveer 70.000 volgelingen welke grote invloed uitoefenen op het zakenleven en de industrie.

 

 

Tata groep

In India heeft de Parsi gemeenschap flink gescoord in het zakenleven. De stad Mumbai heeft veel te danken aan de Parsi gemeenschap op zowel historisch als economisch vlak. Dat is vooral te zien aan de Tata groep, die al door minstens vijf generaties van dezelfde Parsi familie (Tata) wordt geleid en is uitgegroeid tot een van s' werelds grootste concerns, werktuigbouw, hotels, detailhandel en onroerend goed. Deze groep heeft maar liefst 114 bedrijven in 80 landen.

 

 

13 Januari 2017

Conglomeraat Tata krijgt voor het eerst een topman buiten de familie van de Parsi gemeenschap. Het is iemand die voor het eerst niet aan de de rituelen van de luchtbegrafenis hoeft te voldoen. Dat betekent echter niet dat aan de theologische aspecten van de Parsi zal onttrekken. Goede woorden, goede daden en goede gedachten zijn ook voor hem belangrijk. Tata Group is Nederland bekend als Tata Steel in IJmuiden, Tata Consultancy te Amsterdam en waaronder ook de autofabrieken Jaguar en Landrover vallen.

 

Freddie Mercury

Ook Freddie Mercury, de zanger van  Queen, was Parsi en aanhanger van het Zoroastrisme. 

 

Zaad van de Vrouw

Het Zoroastrisme of Mazdeïsme is een zeer oude religie van vuuraanbidders die veel werd aangehangen in Centraal Azië, voordat de Islam aan invloed toenam. Volgens Alexander Hislop, een theoloog uit het jaar 1807, was Zoroaster, ‘Zero-ashta’, de grote god van de Chaldeeën.

 

 

De god van de Chaldeeën

‘Zero’ betekent in het Chaldeeuws ‘het zaad’ en ‘Zero-astha’ betekent ‘het zaad van de vrouw'. Hij geeft aan dat we de evolutie van ‘Zero’ naar ‘Zoro’ zien we in ‘Zoro-babel’, zoals Zerubbabel in de Griekse Septuaginta werd weergegeven. Het ‘zaad van de vrouw’ werd ‘Zoroaster’. De oudste volken waren bekend met de profetie van Genesis 3:15 en keken uit naar het beloofde ‘zaad van de vrouw’.

 

 

Voorwerp van Aanbidding

Nimrods vrouw Semiramis zou haar man na diens overlijden tot voorwerp van aanbidding gemaakt hebben, namelijk als ‘het zaad van de vrouw’. Rond de figuren Nimrod en Semiramis ontstaan de oudste afgoderijen. De Perzische naam voor Zoroaster is ‘Zarathustra’. Genesis maakt onderdeel uit van de hedendaagse Bijbel van christenen. Dit is het eerste boek uit het oude testament en de Tenach van de Joden. 

Bron: http://www.verhoevenmarc.be en The Two Babylons, een religieus pamflet dat in 1853 is uitgegeven door de presbyteriaanse Free Church of Scotland theoloog Alexander Hislop (1807 - 1865)

 

 

Wikipedia over het Zoroastrisme

Het zoroastrisme  is de inheemse monotheïstische en dualistische religie van Iran die werd gesticht door de profeet Zarathustra (Oudgrieks: Zoroaster).

Het zoroastrisme is een van de oudste levende religieuze tradities ter wereld, en is van de 6e eeuw v. Chr. tot en met de 7e eeuw n. Chr. een belangrijke, door de staat gesteunde religie in Iran geweest.

Centraal staat het dualistische geloof dat de kosmos en de mens ingeklemd zitten tussen goed en kwaad. Door goede daden steunt de mens de goede schepper Ahura Mazdâ, zodat de wereld gezuiverd wordt. De religie is sterk in invloed afgenomen door de islam.

De zoroastrische filosofie heeft een fundamentele invloed gehad op de theologie en kosmologie van monotheïstische religies of geleidelijk verzoend met andere religies en tradities, zoals het christendom en de islam. Er bestaan nog steeds relatief kleine groepen zoroasters, voornamelijk in Iran en India.

De religieuze gebruiken variëren, bijvoorbeeld het tijdstip van de Nav Ruz, de viering van het nieuwe jaar. In Iran vindt het feest plaats op de lente-equinox om de overwinning van het licht op de duisternis te symboliseren. In India viert men het feest in augustus omdat Parsi hun kalenders niet hebben aangepast met schrikkeljaren.

 

Benaming

Zoroastrisme is een westerse benaming die opkwam in de negentiende eeuw.

In de Oudgriekse literatuur is het de Perzische religie. De zoroastriërs verwezen ernaar als de goede religie of Mazda-religie en noemden zichzelf vandaar Mazdayasna. De aanduiding verwijst naar Ahura Mazdâ (heer wijsheid), de goede oppergod binnen de religie. Tegenwoordig spreken volgelingen ook wel van Zarathushti din (zoroastrische religie).

 

Vorming van de religie

 

Datering

Over de vraag waar en wanneer de religie precies ontstond, bestaat geen duidelijkheid. De religie werd ontwikkeld door de profeet Zarathustra. Hij is de vervaardiger van de Gâthâ's in de Avesta, heilige teksten die centraal staan binnen het zoroastrisme.

Die teksten zijn opgesteld in het Avestisch, verwant aan het Oudperzisch. Een onmogelijke datering uit de Grieks-Romeinse literatuur is het zevende millennium voor Chr. en de traditionele datering is 588 voor Christus, ook onwaarschijnlijk, omdat het Avestisch in die periode uitstervende was. Dit suggereert dat de Gâthâ's van voor de zevende eeuw voor Christus zijn, maar van na het vroege tweede millennium voor Christus. Beschrijvingen in de Gâthâ's komen namelijk overeen met archeologische vondsten uit de late bronstijd halverwege het tweede millennium voor Christus in Centraal Azië, van de Kaspische Zee via Transoxanië tot Afghanistan. Geschat wordt dat Zarathustra rond 1000 voor Christus leefde.

 

 

Zarathustra

Over Zarathustra, 'bezitter van veel kamelen', is nauwelijks iets bekend Hij was een priester en dichter. Vanaf de zesde eeuw voor Chr. ontstond een rijke hagiografie, zodat zijn reputatie als profeet gevestigd en verspreid werd. Die ontstond op grond van informatie uit de Gâthâ's zelf en onder invloed van thema's uit het jodendom en later ook uit het christendom en de islam. De hagiografische verhalen resulteerden in middeleeuwse teksten als de 'Zardukhsht nâmag of Zardosht nâme' (Boek van Zarathushtra) en 'Dênkard' (Religieuze handelingen). De historiciteit ervan is niettemin erg discutabel.

Zarathustra baseerde zich voor zijn leer met bijbehorende rituelen op de proto-Iraanse religie. Zo nam hij de rituele zang en de vuurcultus in zijn religie op en verhief hij de al bestaande Ahura Mazdâ (Heer Wijsheid) tot oppergod. Hij streefde daarbij monotheïsme na, wat inhield dat traditionele, Iraanse goden zoals Mithra en Anahita werden verworpen of gedemoniseerd als daêva's.

In de generaties na zijn dood, vóórdat de religie pan-Iraans werd, werden die wezens en andere aspecten echter weer in de religie opgenomen. Het zoroastrisme aan verandering onderhevig Het zoroastrisme bleef veranderen in de loop der eeuwen. Dit komt mede doordat de religie zich langzaam verspreidde over bevolkingsgroepen die een eigen religie hadden en omdat er lange tijd geen religieuze canon bestond. Dergelijke veranderingen worden besproken in afzonderlijke artikelen.

Zarathustra was een religieuze hervormer die een systeem bedacht dat devotioneel gezien monotheïstisch maar theoretisch gezien dualistisch was. Hij onderscheidde blijkens de Gâthâ's namelijk de principes van goed en kwaad, asha (orde) en drug (leugen). Het menselijke onderscheidingsvermogen hiervoor werd geleverd door mazdâ (wijsheid) via de goede oppergod Ahura Mazdâ. Uit hem vloeide een kracht voort; de Spenta Mainyu, oftewel de heilige geest. Die deed het scheppingswerk.

Ook vloeiden zes abstracte goddelijke krachten uit hem voort als hypostasen:

De Amesha Spenta's. Zij verzorgende ieder een deel van de schepping.

Tegenover de orde van Ahura Mazdâ stond volgens Zarathustra Angrin Mainyu.Angrin Mainyu staat voor de 'Kwade geest'. Ahura Mazdâ is de Goede Geest en Angrin Mainyu is de Kwade Geest

De goede en de slechte god kozen voor respectievelijk het goede en het kwade. Ook het menselijke handelen verliep langs dit dualisme. Dit leverde een verklaring op voor de ervaren spanningen tussen orde en wanorde in het leven, benadrukte de keuzemogelijkheid van de mens, en bood hoop op een beter leven in het hiernamaals.

De profeet suggereerde tot slot dat de fysieke wereld voort was gekomen uit een identieke maar geheel spirituele tegenhanger.

 

Pre-islamitische tijd tot de 7e eeuw

Zarathustra slaagde erin een lokale heerser te bekeren, Vishtâspa, die zijn beschermheer werd. Zijn directe volgelingen bleven trouw aan de nieuwe religie en vervaardigden de 'Yasna Haptanghaitî'. Van de ontwikkelingen tot aan het Perzische rijk in de zesde eeuw voor Chr. is erg weinig bekend.

Het zoroastrisme verspreidde zich over de proto-Iraanse bevolking, waaronder de Meden en Perzen, maar ook onder Scythen en de niet-Iraanse Elamieten. Het vroegste bewijs daarvoor is Medisch. Er is archeologisch bewijs voor vuurrituelen bij hen in de zesde eeuw voor Chr. 

Historicus Herodotus, die leefde in de vijfde eeuw voor Christus, vermeldt verder dat bij hen de magi erg belangrijk waren binnen de godsdienst. Die naam werd met de verspreiding van de religie richting het zuidoosten een algemene aanduiding voor de zoroastrische priesters. De magi pasten Zarathustra's leer aan, maakten het priesterschap overerfelijk en sloten vrouwen daarvan uit, omdat hun cyclus onrein zou zijn. Wellicht kenden ze twee rangen: de vuurpriester en de 'zaotar' (aanroeper, brenger van plengoffers).

Tijdens de Achaemenidische dynastie, rond 559 - 330 voor Christus, waren zij priesters, zieners en leraren van de adel. Ze zorgden voor de vuurtempels en droegen witte kleding, symbool voor zuiverheid. Witte kleding wordt thans nog gedragen door de priesters.

Het zoroastrisme was over geheel Iran verbreid ten tijde van de Achaemeniden, de Perzische dynastie die het Perzische rijkstichtte. Vanaf Artaxerxes II, rond 404-359 voor Christus, verschijnen zoroastrische vorsten. Sommigen beriepen zich op het zoroastrisme als legitimering voor hun macht en stimuleerden de godsdienst. In de inscripties van Darius I staat bijvoorbeeld dat de wil van Ahura Mazda Darius' succes verklaarde. Tegen die tijd is het geloof van Zarathustra echter weer vermengd met pre-zoroastrische elementen.

Ten gevolge van Alexander de Grotes verovering van het Achaemenidische rijk rond 330 voor Christus, en het erop volgende hellenistische bewind onder de Seleuciden, floreerde het zoroastrisme minder en vond syncretisme plaats.

Tussen de zesde en tweede eeuw voor Christus zetten sommige magi vuurtempels op buiten Iran, zoals Anatolië.

Het zoroastrisme bloeide weer op onder het Parthische bewind rond 253 voor Chr. tot 224 na Christus. De magi ontwikkelden toen meer rangen en gingen samenwerken met geestelijken van andere religies, zoals het jodendom.

Ook onder het daarop volgende Sassanidische bewind, rond 224 - 651, bleef het zoroastrisme prominent. Ondertussen had de religie zich verbreid richting Armeniëen Centraal-Azië, waar nieuwe varianten ontstonden.

Sassanidische vorsten codificeerden de mondeling overgeleverde Avesta, mede als reactie op concurrentie van andere religies, zoals het christendom, manichaeïsme en boeddhisme, die over heilige teksten beschikten.

De Sassanidische vorsten beschouwden zich als door Ahura Mazdâ aangesteld. Ze propageerden de religie en versterkten haar in haar macht. Ze stichtten veel vuurtempels, deden schenkingen en vormden een gestructureerde priesterklasse. Die steeg op de sociale ladder. Tegen de 4e eeuw stond aan het hoofd bijvoorbeeld een hogepriester. Hoewel onder de Sassaniden het zoroastrisme een soort staatsreligie werd, bleef het religieuze landschap in het koninkrijk divers en kwamen religieuze conflicten voor, zoals christenvervolgingen.

In latere bronnen zijn de Achaemeniden goeddeels vergeten, werd Alexander de Grote's verovering als rampzalig beschouwd en worden de Sassanidische heersers geprezen door het versterken van de religie, al worden zij ook verantwoordelijk gehouden voor politiek misbruik ervan.

 

Islamitische tijd vanaf de 7e eeuw

Vanaf de bekering van de Armeense koning Tiridates in de late derde eeuw tot aan het christendom, ging het zoroastrisme in die streek achteruit.

In de zevende eeuw werd het Sassanidische rijk veroverd door moslimlegers, waarna de islam het zoroastrisme gestaag terugdrong. De islamisering duurde eeuwen, maar in de dertiende eeuw waren de zoroastriërs verworden tot een onbelangrijke minderheid, beperkt tot enkele kleine gebieden van Iran.

Door verslechterde leefomstandigheden voor zoroastriërs trokken sommigen vanaf de tiende eeuw naar het Indiase Gujarat, waar ze vanaf de twaalfde eeuw duidelijke gemeenschappen vormden. Deze Parsi ontwikkelden een eigen taal en traditie. De gemeenschappen bloeiden op onder de heerschappij van de Mogols en daarna de Britten. Mumbai werd het centrum van de Parsi, waar ze veel vuurtempels bouwden. De gemeenschap gaat demografisch achteruit door migratie en vergrijzing.

In Iran zelf werden zoroastriërs gediscrimineerd tot aan het eind van de twintigste eeuw, zodat hun aantal afnam tot 10.000. Sindsdien is hun positie verbeterd. In verhouding wonen de meesten in de hoofdstad Teheran.

De religie is bewust vereenvoudigd, kent minder rituelen, bestrijdt elementen zoals bijgeloof en herinterpreteert elementen, dit alles om de religie acceptabeler te maken.

Er bestaat nog steeds een priesterklasse, waarvan de leden mobeds heten, maar hun prestige is afgenomen. Onder invloed van twintigste eeuwse nationalistische bewegingen zijn sommigen het zoroastrisme gaan zien als belangrijk Iraans erfgoed, zodat sommigen zich bekeerd hebben tot de religie.

Het zoroastrisme wordt tegenwoordig actief gepromoot door de organisatie Zarathustrian Assembly. In 2005 zou het aantal zoroastriërs 300.000 bedragen.

 

Stromingen

Van oudsher hebben verschillende strekkingen van het zoroastrisme bestaan. Pas onder de moslimheerschappij ontstaat tussen de 9e en 13e eeuw meer eenheid. De meest verbreide stroming was het zurvanisme vanaf de 5e eeuw v.Chr., die een poging inhield om het dualisme te herleiden tot monisme. De stroming stierf in de loop van de middeleeuwen uit. De Parsis hebben in de loop der tijd ook een eigen traditie ontwikkeld, met eigen rituelen en doctrines.

Mithra is een secundaire god voor de Zoroastriërs. Het Mithraïsme verscheen als een onafhankelijke religie in het Romeinse Rijk. De invloed van het zoroastrisme op andere religies, zijn eigen evolutie en zijn gemengde eigenschappen roepen nog steeds discussies op in de wetenschappelijke gemeenschap. In 2012 werd het aantal Zoroastriërs in Iran geschat op ongeveer 111.000. In Iran is zoroastrisme sinds de vroege jaren 2000 een modereligie voor jongeren. Het heeft verschillende bekeerlingen ontvangen. Er is nog steeds een functionerende Zoroastrische tempel van vuur in Teheran.

 

 

Doctrines en mythologie

 

Dualisme

Een beginsel in het zoroastrisme is dat er twee kosmische principes zijn, waarheid (asha) en leugen (drug), wat zich vertaalt in licht en duisternis, goed en kwaad. In het verlengde daarvan is er een oppergod, Ahura Mazdâ (heer wijsheid), geassocieerd met de waarheid, licht, leven en het goede. Daartegenover staat Angra Mainyu (kwade geest), die in alles de tegenpool is van Ahura Mazdâ. Daar hebben ze voor gekozen. Beide goden hebben of scheppen een reeks goddelijke of geestelijke wezens, respectievelijk de goede ahura's en de slechte daêva's. Zij leveren altijd strijd met elkaar.

 

Kosmogonie en kosmologie

De zoroastrische kosmologie staat niet in de Avesta maar in de Pahlavi-boeken, met name de 'Bundahishn'. 

Ahura Mazdâ woont hoog in de hemel in oneindig licht, terwijl Angra Mainyu in de onderwereld woont, in oneindige duisternis. In de oorspronkelijke leer van Zarathustra brengt Ahura Mazdâ een Spenta Mainyu voort als hypostase, die zijn creatieve kracht vertegenwoordigt en de immateriële, geestelijke wereld (mênôg) schept, met daarin alle geestelijke prototypen van de aardse zaken. Later werden beide goden vereenzelvigd. 

De oppergod en Angra Mainyu raken in conflict en spreken af om gedurende 9000 of 12.000 jaar strijd te leveren in de materiële wereld. Ahura Mazdâ verlamt Angra Mainyu vervolgens, zodat hij de wereld kan scheppen. Eerst maakt hij de hemel, dan het water en de aarde. De vierde, vijfde en zesde creaties waren de eerste plant, het eerste dier, een stier, en de eerste mens,

De zevende creatie was vuur, dat de andere creaties doordrong. De wereld was tot dan toe bewegingsloos, en de zon stond stil in de hemel. Angra Mainyu brak door het stenen hemelgewelf de aardse wereld binnen om daar kommer en kwel te veroorzaken. Water wordt zoutwater. De eerste levende wezens worden gedood.

Toen kwam de kosmos in beweging dankzij het vuur en kwam Angra Mainyu vast te zitten onder het hemelgewelf. Zodoende wisselen dag en nacht elkaar nu af. Water stroomt, zout en zoetwater worden gescheiden. Zes hypostasen van Ahura Mazdâ, abstracte principes met de naam Amesha Spenta’s, beschermen ieder een deel van de materiële wereld. In reactie op dit alles creëert Angra Mainyu een reeks demonen.

De aarde wordt verankerd met de groeiende bergen. Zeeën en rivieren ontstaan uit het meer Vourukasa. De regen verdeelt de aarde in zeven delen, met één groot centraal continent, met in het midden een grote berg. Om en onder de aarde ligt een grote oerzee. Uit het zaad van de plant, de stier en de mens ontstaan vervolgens allerlei zaken: planten, dieren, metalen en de eerste mensen, Mashya en Mashyana. Ze konden leven dankzij het vuur.

 

Eschatologie

Het eerste mensenpaar wordt door de demonen verleid om hen te aanbidden, zodat de mens verdoemd is. De goede en kwade krachten leveren gedurende 9000 jaar oorlog met elkaar op aarde.

De aardse wereld is op zichzelf niet negatief, maar is een val voor de boze krachten die alles wat negatief is veroorzaken. Drie verlossers zullen opeenvolgend geboren worden, met tussenperiodes van duizend jaar, om de aarde stapsgewijs te zuiveren. Uiteindelijk zal Ahura Mazdâ winnen, waarna Angra Mainyu krachteloos achterblijft en de wereld als volmaakt herboren wordt. 

De mens kan met goed gedrag bijdragen aan de zuivering van de wereld. Tijdens het leven van de individuele mens staat deze voor de keuze van goede en slechte daden.

Na het overlijden valt het lijk onmiddellijk ten prooi aan demonen en de ziel gaat naar de brug die hemel en aarde verbindt. Hier wordt hij op zijn denken en daden beoordeeld door Mithra, Rashnu en Sraosha.

Wegen de goede daden zwaarder, dan volgt de hemel of het paradijs. Zo niet, dan volgt de hel. Beide gelden als fysieke locaties. Wegen goede en slechte daden even zwaar, dan volgt de limbo. Op die locaties verblijft de ziel tot het einde van de tijd.

De laatste verlosser velt een eindoordeel over de mensenzielen. De sterren storten op aarde neer, doen de bergen smelten en in dat gesmolten metaal worden de slechte zielen gezuiverd. Gesmolten metaal zal tevens de hel afsluiten, waar Angra Mainyu en zijn volgelingen in blijven opgesloten. Dan wordt de wereld als volmaakt herboren, stopt de gewone tijd en begint de eeuwige tijd.

 

Literatuur

De zoroastrische literatuur verschijnt pas op schrift vanaf de vierde eeuw. Daarvoor was sprake van mondelinge overlevering. De oudste collectie geschriften vormt de Avesta, geschreven in het Avestaans. Die geldt als heilig en staat centraal binnen de religieuze praktijk en ideeën.

De oudste, mondeling overgeleverde composities - Gâthâ's - stammen uit het tweede millennium voor Christus. en worden toegeschreven aan Zarathustra zelf.

In de loop der eeuwen werden ze aangepast en pas vanaf de tiende eeuw voor Chr. treedt canonisatie op.

In de vierde eeuw wordt de overlevering door magi opgeschreven, mogelijk in opdracht van koning Sâpûr II. Een derde van de Avestaanse literatuur is overgeleverd.

In de Sassanidische periode tot en met de zevende eeuw publiceerden magi en ontwikkelde leken complementaire teksten in het Middelperzisch, vaak gebaseerd op Avestaanse bronnen die niet zijn overgeleverd. Het belangrijkste werk uit deze periode is de Zand (Avestaans: 'Zantish', 'Exegesis'), een interpretatie van de Avesta.

Van de negende tot de dertiende eeuw verscheen Middelperzische literatuur, de Pahlaviboeken. Vaak gaat het om compilaties met zoroastrische doctrines, rituelen, theologie, kosmologie, eschatologie, mythologie, geschiedenis en materiaal in reactie op de minorisering van het zoroastrisme.

Een voorbeeld is de Dênkard, een encyclopedie met wijsheden van middeleeuwse magi. Latere geschriften zijn in het Perzisch, Gujarati en Sanskriet geschreven. Zo stuurden de Iraanse magi tussen de vijftiende en de achtiende eeuw Revâyats (Traktaten) naar de gemeenschappen in Gujarat en in die groepen werden delen van de Avesta vertaald in het Sanksriet.

Veel zoroastrische literatuur verscheen in het Nieuwperzisch, zoals uitleggingen van oudere geschriften, teksten met allerlei adviezen, catechesen, traktaten waarin vraagstukken werden behandeld, en vertalingen van bijvoorbeeld de Gâthâ's in Nieuwperzisch.

Door het Britse kolonialisme, mondialisering, westers onderwijs en migratie is het Engels voor zoroastrische gemeenschappen een lingua franca geworden. Zodoende zijn diverse vertalingen in het Engels verschenen.

 

De Avesta

De Avesta bestaat uit de volgende onderdelen:

1. Offers en hymnen
2. Hymnen voor de goden
3. Zuiverheidsregels
4. Eredienst
5. Gebeden
6. Dagelijkse gebeden
7. Boek der geschriften
8. Over het hiernamaals
9. Culturele regels.

 

De Pahlaviboeken

De Pahlaviboeken zijn:

1. Scheppingsverhaal
2. Godsdienstige encyclopedie
3. Selecties van priester Zâtspram,
4. Teksten van priester Mânoesjtjsihr,
5. Wijsheidsteksten
6. Systematische uitroeiing van alle twijfel, kritiek op jodendom, christendom, manicheïsme en islam
7. Boek en reis van een priester naar het hiernamaals.

 

Zoroastriërs per land

Hieronder volgt een tabel van het aantal aanhangers van het zoroastrisme van verscheidene landen.

 

Land	Aantal	Percentage per land
India	69.000	0,006%
Iran	25.271	0,03%[4]
Verenigde Staten	11.000	0,004%
Afghanistan	onbekend	niet geregistreerd
Groot-Brittannië	4.105	0,007%
Canada	5.000	0,014%
Pakistan	5.000	0,002%
Singapore	4.500	0,087%
Australië	2.700	0,012%
Golfstaten	2.200	0,005%
Nieuw-Zeeland	2.000	0,045%
Azerbaijan	2.000	0,022%

Bronnen

• Boyce, M. ‘Âtarš.’ In: Encyclopedia Iranica. Vol. III, Fasc. 1, blz. 1-5. Geraadpleegd op 09-07-2018 op www.iranicaonline.org.
• Boyce, M. ‘Ahura Mazdâ.’ In: Encyclopædia Iranica. Volume I/7. New York: Columbia University.,2011 (1987), blz. 684-687. Geraadpleegd op 07-07-2018 op www.iranicaonline.org.
• Boyce, M. 'Ameš Spenta.' In: Encyclopaedia Iranica. Vol. I, Fasc. 9. New York: Columbia University, blz. 933-936. Op 04-07-2018 geraadpleegd op www.iranicaonline.org.
• Boyce, Mary. Zoroastrians: Their Religious Beliefs and Practices. London: Routledge, 2001 (1979).
• Cereti, C.G. 'Middle Persian Literature i. Pahlavi Literature.' In: Encyclopaedia Iranica. New York: Columbia University, 2009. Op 09-07-2018 geraadpleegd op www.iranicaonline.org.
• Choksy, Jamsheed K. 'Zoroastrianism.' In: Encyclopedia of Religion. Volume 1. Red. L. Jones. Detroit: MacMillan, 2005 (1987), blz. 9988-10008.
• Duchesne-Guillemin, J. 'Ahriman.' In: Encyclopædia Iranica, I/6-7. New York: Columbia University: 2011 (1984), blz. 670-673. Op 07-07-2018 geraadpleegd op www.iranicaonline.org.
• Gnoli, Gherardo. 'Amesha Spentas.' In: Encyclopedia of Religion. Volume I. Red. L. Jones. Detroit: MacMillan, 2005 (1987), blz. 290-291.
• Gnoli, G. ‘Avesta.’ In: Encyclopedia of Religion. Volume I. Red. L. Jones. Detroit: MacMillan, 2005 (1987), blz. 708-710.
• Hintze, A. ‘Ahura Mazdâ and Angra Mainyu.’ In: Encyclopedia of Religion. Volume I. Red. L. Jones. Detroit: MacMillan, 2005, blz. 203-204.
• Malandra, W.W. (red.). An Introduction to Ancient Iranian Religion: Readings from the Avesta and the Achaemenid Inscriptions. Minneapolis: University of Minnesota Press, 1983.
• Malandra, W.W. ‘Zoroastrianism i. Historical Review up to the Arab Conquest.’ In: Encyclopedia Iranica. New York: Columbia University. Online gepubliceerd op http://www.iranicaonline.org, 2005.
• Nigosian, S. Zoroastrian Faith: Tradition and Modern Research. Montreal: McGill-Queen’s University Press, 1993.
• Rose, J. Zoroastrianism: A Guide for the Perplexed. Londen: Continuum, 2011.
• Shaked, Shaul. 'Gêtîg en mênôg.' In: Encyclopaedia Iranica. Vol. X, Fasc. 6, blz. 574-576. Op 04-07-2018 geraadpleegd op www.iranicaonline.org.